B-architecten en HEEM ‘go way back’. Jullie waren erbij vanaf het prille begin van het cohousingverhaal van Joeri, oprichter van HEEM. Een lievelingetje kiezen tussen alle projecten is een oneerlijke vraag. Daarom deze vraag: wat is jullie favoriete element per cohousingproject?
Dirk Engelen: “We zien D-Factory in Deurne als een soort van kick-off van cohousing van deze generatie. Het was daarnaast ook een bijzondere uitdaging om met landschapsarchitecten Bart & Pieter de heel eenvoudige, grijze omgeving in Deurne Noord om te vormen tot een ware oase. Je vergeet echt waar je bent. Het opmerkelijke aan cohousing Boterberg in Kalmthout is de grote diversiteit van gebouwen. We hebben voor elk gezin een heel specifieke woning gecreëerd. En natuurlijk als kers op de taart: de Onroerenderfgoedprijs in 2017.”
“Qville in Essen was – voorlopig – het grootste cohousingproject dat we realiseerden. Die schaalvergroting was voor ons erg boeiend. We zijn dankzij de combinatie van renovatie en nieuwbouw erin geslaagd om het oude stedenbouwkundige plan van dit stukje erfgoed in ere te herstellen.”
“Bij Academie in Turnhout staat wonen in de stad centraal. Op een slimme manier omgaan met verdichting en stedelijkheid. En net zoals in Qville en Boterberg combineren we opnieuw erfgoed en nieuwbouw. Dé kroon op het werk in Academie is opnieuw de prachtige binnentuin, het werk van Bart & Pieter Momenteel kijken we heel hard uit naar Chapel in Antwerpen. In dit stadsinbreidingsproject, een echt stadsbos, midden in Borgerhout wordt het prachtig wonen.”
Hoe heeft werken samen met HEEM jullie blik op cohousing bijgestuurd en wat nemen jullie ervan mee in jullie andere werk?
“HEEM heeft echt een duidelijke visie in de wereld gezet. Cohousing staat volgens hen voor het privéleven zoals iedereen het gewoon is – een eigen woning met tuintje of terras – en het ongedwongen delen van een aantal andere ruimtes. Zoals de grote woonkeuken, de deelwagen, een gemeenschappelijke tuin en een zwembad. Deze visie toont aan andere ontwikkelaars dat gedeelde faciliteiten echt een meerwaarde kunnen betekenen. Het stimuleert hen om hier ook op in te zetten.”
HEEM wordt dikwijls in één adem genoemd met erfgoed. Hoe moeilijk of gemakkelijk is het om in een project erfgoed en nieuwbouw met elkaar te combineren?
“Erfgoed wordt doorgaans gezien als een moeilijke schoonmoeder. Geen eenvoudige uitdaging voor architecten en ontwikkelaars. Een monument verdraagt nu eenmaal niet alles, bovendien kijkt de overheid ook over de schouder mee. Het fantastische bij HEEM-projecten is dat we het karakter en de ruimtelijkheid van die panden meer kunnen eerbiedigen. Zo kunnen wij een mooie, ruime schuur omvormen tot een overdekt zwembad of een buurtschuur. Dat geeft meer flexibiliteit dan alle beschikbare ruimte te moeten opdelen in kleinere woonruimtes, zoals in een doorsnee verkaveling.”
Bij cohousing zorg je voor een evenwicht tussen private en collectieve woonruimtes. Hoe garanderen jullie via het ontwerp de privacy van de bewoners? En op welke manier stimuleren jullie ontmoeting in de gemeenschappelijke delen?
“Via de positionering van de gebouwen en de tuinaanleg zorgen we voor geluids- en inkijkbuffers. Waar mogelijk tekenen we ook de tuintjes en terrassen aan de andere zijde van de woning, op afstand dus van het gemeenschapsleven. Gedeconnecteerd zijn, is ook wel eens fijn. Wij planten gemeenschappelijke ruimtes op verschillende, centrale plekken in. Zo voelen ze aan als een spontane meeting point, dat je er voorbij wandelt en kunt binnengaan als je daar zin in hebt.”
In welk opzicht onderscheidt HEEM zich van andere projectontwikkelaars?
“Bij HEEM zit cohousing echt in de filosofie. Voor hen is het een doelbewuste keuze en niet meesurfen op een nieuwe trend. Bovendien stoppen ze ook veel tijd in het begeleiden van de bewoners van elk project.”
Duurzaamheid is een ‘hot topic’ in de bouwsector. Hoe geven jullie dit vorm in jullie ontwerpen voor HEEM?
“Het opwaarderen van erfgoed is volgens ons een basisvorm van duurzaamheid. Het is algemeen geweten dat bouwen leidt tot enorme afvalbergen, hergebruik kan dus alleen maar toegejuicht worden. Daarnaast is het deelaspect binnen cohousing ook een plus. Vanzelfsprekend zijn de technieken die in de bouwprojecten worden opgenomen, zoals waterrecuperatie en warmtepompen, ecologische keuzes. Al zijn het geen echte keuzes meer, maar maken ze deel uit van de hoge basiseisen die gesteld worden aan bouwprojecten.”
